Λιθίαση ουροποιητικού

Λιθίαση ουροποιητικού ορίζεται ως η δημιουργία λίθου ή λίθων σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος.
Έτσι, ανάλογα με την εντόπιση, διακρίνεται σε νεφρολιθίαση (όταν οι λίθοι εντοπίζονται στους νεφρούς), σε ουρητηρολιθίαση (όταν ανιχνεύονται στους ουρητήρες), σε λιθίαση της ουροδόχου κύστης και τέλος σε λιθίαση της ουρήθρας.

Είναι μια από τις συχνότερες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος και εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες.
Τα ούρα, εκτός των άλλων, περιέχουν ουσίες και άλατα τα οποία είναι με τη μορφή διαλύματος και έτσι αποβάλλονται χωρίς πρόβλημα. Μερικές φορές όμως, κάτω από ορισμένες συνθήκες, αυτά τα άλατα σχηματίζουν κρυστάλλους που ενώνονται μεταξύ τους και δημιουργούν τους λίθους.

Είδη ουρόλιθων

Ανάλογα με τη χημική τους σύσταση, διακρίνουμε τους ουρόλιθους στα παρακάτω είδη:

• Μικτοί (οξαλικού και φωσφορικού Ca) [35%-40%] – Είναι μαλακοί ή σκληροί με κίτρινο ή φαιό χρώμα.
• Λίθοι οξαλικού ασβεστίου [30%-35%] – Είναι μονήρεις με μικρό μέγεθος, σκληροί και αγκαθωτοί.
• Εναμμώνιου φωσφορικού μαγνησίου (φλεγμονώδεις) [10%-15%] – έχουν συνήθως κίτρινο χρώμα, είναι μαλακοί και μπορεί να φθάσουν σε μεγάλο μέγεθος (κοραλλιοειδείς).
• Λίθοι ουρικού οξέος [8%-10%] – Συνήθως είναι πολλαπλοί, μικροί και δεν διακρίνονται σε απλή ακτινογραφία.
• Λίθοι κυστίνης [2%-3%] – Πολλαπλοί, ομοιογενείς και λείοι που συνήθως εμφανίζονται και στους δύο νεφρούς.

Η κλινική εικόνα της λιθίασης του ουροποιητικού ποικίλλει από ασυμπτωματικό ασθενή μέχρι και κωλικό νεφρού, αιματουρία, εμπύρετο, συχνουρία, δυσουρία και υδρονέφρωση.

Λιθίαση Ουροποιητικού – Διάγνωση

Η διάγνωση της λιθίασης σε μεγάλο ποσοστό τίθεται από τα συμπτώματα του ασθενούς και τεκμηριώνεται από τις εργαστηριακές (stick ούρων, γενική ούρων), και απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφία ΝΟΚ, υπερηχογράφημα νεφρών κύστεως, ενδοφλέβια πυελογραφία και αξονική ουρογραφία).
Η τελευταία δεν είναι εξέταση ρουτίνας αλλά προτιμάται σε ασθενείς οι οποίοι πρόκειται να υποβληθούν σε εξωσωματική λιθοτριψία, γιατί με αυτή μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων αν ένας λίθος είναι δυνατό να κατακερματιστεί ή όχι.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να προχωρήσουμε σε ειδικές εξετάσεις όπως ουρία, κρεατινίνη, ασβέστιο, φώσφορο, ουρικό οξύ, ορμονολογικό έλεγχο και ανάλυση ούρων 24h, με σκοπό την διερεύνηση του αίτιου που προκαλεί το λίθο.
Αφού τεθεί η διάγνωση και στην περίπτωση που αποβληθεί ή αφαιρεθεί ο λίθος, είναι σημαντικό να προχωρήσουμε σε ανάλυση αυτού.
Αυτή γίνεται ή με μέθοδο ποιοτικής ανάλυσης (χημική ανάλυση) ή με χρωματογραφία ή με τη χρήση μικροσκοπίου πεπολωμένου φωτός όπου αναγνωρίζεται η κρυσταλλική δομή του λίθου (κρυσταλλογραφική ανάλυση) ή με τη μελέτη της διάθλασης των ακτίνων Roentgen.

Λιθίαση Ουροποιητικού – Πρόληψη

Αφού αντιμετωπιστεί το οξύ επεισόδιο, θα πρέπει να γίνει ο απαραίτητος έλεγχος και να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, ώστε να προληφθούν οι υποτροπές, που στην περίπτωση των ασθενών με λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος είναι πολύ συνηθισμένες.

Αρχικά ένας πλήρης ουρολογικός έλεγχος, με ακτινογραφία ΝΟΚ, υπερηχογράφημα νεφρών-κύστεως, ενδοφλέβια πυελογραφία ή αξονική ουρογραφία, θα τεκμηριώσει πιθανά προβλήματα του αποχετευτικού συστήματος, που προκαλούν στάση ούρων και προδιαθέτουν σε ουρολοιμώξεις και λιθιάσεις.
Ακολούθως ένας εκτεταμένος βιοχημικός έλεγχος αίματος και ούρων θα αναζητήσει πιθανές παθολογικές αιτίες, που οδηγούν σε ουρολιθίαση.

Τα γενικά μέτρα μπορούν και πρέπει να εφαρμόζονται για την πρόληψη όλων των λιθιάσεων, ανεξαρτήτως αιτιολογίας.
Το πρώτο και καλύτερο είναι η λήψη άφθονων υγρών, κυρίως νερού, που να εξασφαλίζουν αποβολή ούρων πάνω από 2 λίτρα ημερησίως. Αυτό σημαίνει, ανάλογα και με τις κλιματολογικές συνθήκες, ότι ένας ασθενής με λιθιασική προδιάθεση πρέπει να καταναλώνει τουλάχιστον 3 λίτρα νερού ημερησίως.
Ένα άλλο μέτρο είναι ο περιορισμός των τροφών που περιέχουν πολύ ασβέστιο, κυρίως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς και εκείνων που είναι πλούσιες σε οξαλικά, όπως ορισμένα λαχανικά, κακάο, σοκολάτες και τσάι.

Μελέτες έχουν αποδείξεις ότι ο περιορισμός της λήψης αλατιού και λιπών και η αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά στο σχηματισμό λίθων ιδιαίτερα εκείνων από οξαλικό ασβέστιο.

Όλες αυτές οι διαιτητικές προφυλάξεις σε συνδυασμό με τη σύγχρονη αντιμετώπιση πιθανών συνοδών παθήσεων, όπως μεταβολικά νοσήματα και φλεγμονές του ουροποιητικού, αλλά και με το σημαντικότερο μέτρο που είναι η συστηματική πόση άφθονου νερού, μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντική μείωση των υποτροπών.